Bebeğiniz görme, işitme, dokunma, tat alma ve koklama duyuları aracılığıyla çevresindeki dünyayı keşfeder ve öğrenir. Bebeğiniz bu duyularla elde ettiği bilgilerle çevresini zihinsel olarak deneyimlemeye başlar (Dunlap,2009). Bebeğiniz emme ve yutma gibi istemsiz kas hareketleri (refleksler) yaparlar. Sonra bu refleksler tekrarlanan hareketlere dönüşür. Tekrarlanan bu hareketler kendi eylemleri ve sonuçları arasında ilişki kurmaya zemin hazırlar. Örneğin, emme hareketi ile memeden süt akışı olur ve bebeğiniz beslenir. Bebeğiniz bir davranışın belli bir sonucu olduğunu öğrendiği zaman hareketlerini amaçlı olarak gerçekleştirir. Örneğin, bebeğiniz sizin sesinizi duyunca ağlayabilir. Çünkü daha önce ağlamasının sonucunun sizin tarafınızdan kucağa alınmak olduğunu öğrenmiştir. Tekrarlanan hareketler ve sesler bebeğinizin beyninde depolanarak taklit becerilerinin gelişimini destekler (Howard, Williams, Lepper,2010).

Bilişsel (zihinsel) becerilerden olan taklit gelişimi çok erken dönemlerde görülmektedir. Çocuğunuz 18-24 aylık hatta daha küçük aylarda modelin hemen arkasından taklit etmenin yanında bu modeli birkaç gün sonra taklit eder duruma gelmektedir. Örneğin, çocuğunuz gördüğü diğer çocukların davranışlarını birkaç gün sonra taklit edebilirler. Çocuğunuzda taklit becerilerinin gelişimi gördükleri davranışları akılda tutmayı gerektirdiği için bellek gelişimine de katkı sağlamaktadır (Howard, Williams, Lepper, 2010; Linder,1993).

ALICI DİL GELİŞİMİ

Alıcı dil gelişimi sözel uyaranların birey tarafından alınması ve anlaşılması olarak tanımlanır. Çocuğunuzla doğduğu andan itibaren konuşmanız önemlidir. Çocuğunuzu beslerken, altını değiştirirken, banyo yaptırırken, giyindirirken yaptığınız eylemler hakkında ve kullandığınız nesnelerle ilgili onunla konuşunuz. Çocuğunuzun alıcı dilinin gelişmesi için çocuğunuza yaşantı zenginliği sunmanız gerekmektedir. Günlük yaşamı içinde yaptığınız her aktivite hakkında onunla konuşmanız ve yeni aktiviteler yaratmanız çocuğunuzun alıcı dil gelişimi için çok önemlidir.

İFADE EDİCİ DİL GELİŞİMİ

İfade edici dil gelişimini desteklerken, çocuğunuzla göz kontağı kurarak konuşunuz. Konuşurken mutlaka gülümseyiniz. Onunla konuşurken ses tonunuzu değiştirerek konuşunuz. Çocuğunuzun çıkardığı her sesi taklit ederek onunla iletişim başatınız. Her konuşmanızda adını mutlaka söyleyiniz ve yaşantı zenginliği veriniz. Çocuğunuzu yeni ortamlara sokunuz ve yeni ortamlarda yeni sözcükler öğretiniz.

KÜÇÜK KAS EĞİTİMİ

Küçük kas gelişimi kitapçığında “Fiziksel yardım”, “Model Olma”, “Sözel İpucu” gibi kavramlarla karşılaşacaksınız. Becerilerin öğretiminde bu kavramlar önemlidir.

BÜYÜK KAS GELİŞİMİ

Büyük kas gelişimi kitapçığında “Fiziksel yardım”, “Model Olma”, “Sözel İpucu” gibi kavramlarla karşılaşacaksınız. Becerilerin öğretiminde bu kavramlar önemlidir.

Sözel İpucu: Çocuğunuzun yapmasını istediğimiz şeyi, sözcüklerle ifade etmenizdir. Sözel ipucu, çocuğa bir beceriyi gerçekleştirmesi için en az yardım etme yoludur. Sözel ipucu, fiziksel yardım ve model olma ipuçlarıyla birlikte kullanılarak sözel ipuçlarının öğrenci için anlamlı hâle getirilmelidir.

Model Olma: Bir kişinin yaptığı hareketi gözleyerek ve taklit ederek yapma ve öğrenmedir. Beceri öğretiminde model olma ipucunun kullanılabilmesi için çocuğun taklit etme becerisine sahip olması gerekmektedir. Model olmada anne, baba ve öğretmen, çocuğun o davranışı hangi eliyle, ayağıyla yapmasını bekliyorsa, kendisi de o elini ve ayağını kullanarak beceriyi gerçekleştirmelidir. Bunu yaparken sizin, çocuğun kullandığı eli tarafında ve hafifçe ona dönerek durması daha uygun olmaktadır. Çocuğunuzun karşısına geçerek model olduğunda, çocuk sizin beceri basamağını yaptığı eli ya da koluyla beceri basamağını yapmaya çalışmakta ve bu durum karışıklık yaratabilmektedir. Model olma, sözel ipuçlarıyla birlikte kullanılır ve öğretim süreci içinde model olmanın ipuçları sistematik olarak geri çekilerek çocuğun sadece sözel ipuçlarıyla hareketi yapması sağlanır.

Fiziksel Yardım: El, kol, ayak vb.leriyle yapılan vücut harekelerini içeren etkinlikleri öğretmek için uygulanan yardımdır. Fiziksel yardım uygulanırken sözel ipucu da birlikte verilir. Çocuğun beceri basamağını gerçekleştirmesini sağlamak amacıyla uygulanan fiziksel yardım geri çekilerek çocuk beceri basamağını sözel ipuçlarıyla yapar hâle getirilir. Fiziksel yardım uygulanırken, özellikle el ya da kol hareketlerine ipucu verilirken, ipucu veren kişinin nerede durduğu önemlidir. Sizin, çocuğun arkasına geçerek ve beceri basamağını çocukla birlikte yaparak fiziksel yardım uygulaması, karışıklığı önlemektedir. Fiziksel yardımın amacı, çocuğa beceri basamağını nasıl yapacağını hissettirmek, zamanla beceri basamağını, sözel ipucuyla yapmasını sağlamaktır. Fiziksel yardım uygulanırken ilk başta siz, elinizle çocuğun elinden ya da kolundan sıkıca tutarak beceri basamağını yaptırır. Daha sonra, çocuğun beceri basamağına katıldığını hissedince elindeki baskıyı hafifletir. Çocuk, beceri basamağını yapar hâle geldikçe eliniz; çocuğun bileğine, ön koluna, dirseğine ve omzuna doğru ilerler.

Bebeğiniz, doğumundan sonra ilk tepkisini ağlayarak gösterir. Birkaç ay sonra yüksek seslere de ağlayarak tepki verir. Korkuya benzeyen bu tepki, aslında korku değildir; sıkıntı veren bir etkiye ya da ihtiyaçlarına uygun tepkidir.

Bebeğiniz, altı ıslandığında, üşüdüğünde, sancılandığında ve acıktığında sıkıntısını ağlayarak belli etmeye çalışır. Görünen bu tür duygusal davranışların belirtileri daha çok öfkeye benzer. Bu yüzden ikinci yaşın sonuna doğru, çocuğunuz sıkıntı veren durumlara karşı öfkelenmesi belirginleşir. Bir iki yaşındaki çocuğunuz, elinden oyuncağı alındığında ya da istediğini yapması engellendiğinde de ağlar, tepinir. Bu davranış, kızgınlık duygusunu ne kadar sıklıkla ortaya koyup koymayacağını öğrenmesi açısından oldukça önemlidir.

Çocuğunuzun öz-bakım becerileri arasında yemek yeme, tuvalet eğitimi ve kişisel bakım yer alır. Özbakım becerilerine sahip olması çocuğunuzun ileride bağımsız, yeterli ve kendine güvenen bir kişi olmasında çok önemli bir yere sahiptir. Siz anne babaların en önemli isteği çocuğunuzun ileride “Kendi ayakları üzerinde durabilen bir birey” olmasıdır. Çocuğunuzun kendi ayakları üzerinde durabilen birey olabilmesi için özbakım becerilerini gerçekleştiriyor olması gerekmektedir. Yeme alışkanlığını kazandırmak için en önemli adım, çocuk çatal kaşık kullanır hale geldikten sonra, nasıl yerse yesin, çocuğun kullanmasına fırsat vermektir. Çocuğunuzun ilk acemilik döneminde dökme olabilmekte yemek süresi daha uzun olabilmektedir. Başkası tarafından doyurulan çocuklar, daha hızlıdaha temiz ve daha çok miktar yemek yiyerek masadan kalkabilir. Ancak bununla birlikte çocukların ilerleyen yıllarda el becerilerini kullanma, daha da önemlisi kişisel sorumlulukları alma ve kendilerine güvenme konusunda zorlanacaklardır. Yaklaşık 2– 3 yaşlarından itibaren ise çocuğunuza sizinle birlikte masada oturarak kendi başlarına yemek yeme fırsatı vermelisiniz.Ayrıca yaşamın ilk yıllarından itibaren çocuklara el yüz yıkama, diş fırçalama, giyinme gibi konularda fırsat vermek çok önemlidir.